پنج توصیه جمعی از اندیشه ورزان سازمان برنامه و بودجه به رئیس جمهور چهاردهم

به گزارش صنعت مالی جمعی از اندیشه ورزان سازمان برنامه و بودجه پنج توصیه را به رئیس جمهور چهاردهم ارائه کردند.

جناب آقای دکتر پزشکیان  رئیس جمهور ارجمند

با سلام و احترام

و نیز با تهنیت حضور جنابعالی در جایگاه خطیر ریاست جمهوری و ریاست قوه مجریه و با سپاس و بهره مندی از مشی تحول ساز مقام معظم رهبری، نویسندگان این بیانیه صرفا از باب مشورت و نیز مدد رسانی به شکل گیری جریان نوین تحولات در کشور، ضمن بیان یک مقدمه یادآورانه، چند نکته را برای نگاه به آینده، تقدیم می نمایند. بذل توجه آن عزیز به محتوای این بیانیه و کاربست آن در فضای نوین و مطابق با صلاحدید، موجب مباهات و مسرت خواهد بود:

1. جایگاه سازمان برنامه و بودجه در قانون اساسی و اسناد بالادستی

مستحضرید که سازمان برنامه و بودجه، سازمانی کم نظیر است که تشکیل آن بر مبنای اصول چندگانه قانون اساسی(اصل 124 و اصل 126)، بوده است. بعلاوه در مصوبه تشکیل سازمان اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه کشور (مصوبه شماره ۷۹۲۰۵۴ مورخ ۲۷/۷/۱۳۹۵ شورای عالی اداری)، نیز به  اهم ماموریت های سازمان برنامه و بودجه پرداخته شده است که ” راهبری و رصد توسعه کشور” در صدر ماموریت ها، می درخشد.

مستظهر به چنین نصوص روشن و نیز با معتبر دانستن قانون برنامه و بودجه(مصوب 10/12/1351)، سازمان برنامه در طول سالهای پس از استقرار جمهوری اسلامی، به انجام وظایف مشخص خود در امور بودجه و برنامه پرداخته است.

تدوین و تصویب برنامه های میان و بلند مدت در ایران نیز توسط سازمان برنامه و بودجه و به استناد قانون برنامه و بودجه(1351)،  انجام پذیرفته است. در قانون مذکور که می توان آن را قانون پایه، نظام مند و اختصاصی تهیه و تدوین برنامه دانست، فرایند تهیه برنامه های بلندمدت (ده ساله و بیشتر)، میان مدت (پنجساله)، برنامه سالانه و بودجه های سالانه و شرح وظایف و ارکان آن مشخص شده است…در برخی منابع، مبانی قانونی تدوین برنامه های توسعه اقتصادی کشور پس از انقلاب اسلامی، مستند به اصول چهل و سوم و چهل و چهارم قانون اساسی نیز دانسته شده است.

2. نگاه به آینده و چند توصیه

بسیاری بر این باورند که علیرغم برخی کاستی های بنیادی و البته متنوع و گاه زمینه ای، نقش سازمان برنامه و بودجه در سالهای پیش و پس از انقلاب اسلامی درخشان بوده است. تعریف و تامین مالی پروژه های عمرانی و زیرساختی، تخصیص بودجه های جاری در شرایط دشوار کشور، تدوین هفت برنامه بلند مدت، انتظام بخشی به نظام فنی-اجرایی و نیز فراهم آوری شرایط برای اداره کشور در دوران جنگ، کرونا و سالهای تحریم از جمله کارکردهای قابل اعتنای این سازمان بشمار می آید…در کنار همه اینها می توان به نقش بی بدیل سازمان در نگارش و تصویب ابتکار نوآورانه تدوین سند چشم انداز، نیز اشاره نمود.

با همه اینها، اینکه سازمان برنامه و بودجه به چه میزان در کارکردهای مصرح قانونی و ماموریت های ذاتی خود موفق بوده است، مستلزم یک آسیب شناسی عمیق و دقیق است که البته انجام شده است اما فعلا با عبور از این موضوع مهم، شایسته است با نگاهی روشن به آینده، اهتمام تام جنابعالی و دولت چهاردهم را بر بیشینه سازی نقاط قوت این سازمان و حذف نقاط ضعف آن، جلب نماید… در این راستا و با چنین امیدی، چند نکته کوتاه را توصیه می نماید:

الف: قائل شدن به هویت کاملا مشخص و هدفمندانه سازمان در فرایند راهبری توسعه کشور

تعابیر بلند در باب نقش و جایگاه این سازمان بی بدیل توسط همه روسای جمهور کشور، بسیار است که تکرار آن در این بیانیه چندان ضرورتی ندارد. اما به همین یادآوری بسنده می نماید که بدون استثناء همه روسای جمهور منتخب در کشور، سازمان برنامه را سازمانی متمایز در کارکرد کشور و دولت، توصیف نموده اند و نقش سترگ این سازمان را همواره مورد نظر داشته اند…حتی انحلال سازمان در مقطعی نیز بر پایه همین باور و البته در جهت محدود نمودن و خنثی سازی سازمان برای ایفای نقش، بوده است.

با توجه به ماموریت های برشمرده شده و بسیار مهم سازمان، استدعا دارد همه اهتمام خویش را برای قائل شدن به هویت سازمان در فرایند توسعه کشور بکار گیرید و اطمینان داشته باشید این سازمان بنا به اعتماد شما، خواهد توانست با بازیابی پتانسیل های خود، نهایت تلاش خود را بکار گیرد تا ماموریت های خویش را به انجام رساند.

ب-لزوم انتخاب یک رئیس سازمان فرانگر و باورمند به توسعه و تعالی همه جانبه کشور

ساختار اداری در ایران بنا به سابقه تاریخی و نیز گاه بنا به ذات تعریف شده ایرانی، تا اندازه ای بسیار، وابسته به سکاندار و صاحب جایگاه نخست در سازمان است. قطعا موفقیت در نائل آمدن به ماموریت های سازمان برنامه و بودجه نیز مستلزم انتخاب یک رئیس سازمان سلامت و پاک دست، مسلط به دانش آکادمیک و تجارب ارجمند، ذهن فرانگر و جامع، و توانمند برای شناخت مسائل کشور و ایجاد هماهنگی در امور مرتبط در حکمرانی است.

براین اساس انتظار دارد به دور از همه انتظارات بسیار برآمده در ایام اخیر از سوی همه دغدغه مندان یا ذینفعان، به انتخاب رئیس سازمانی اهتمام فرمایید که بتواند با تقدم منافع ملی بر منافع فردی و بر پایه دانش، تجارب و درک عمیق خود، بتواند نقش آفرین شایسته ای برای کشور، جنابعالی و سازمان باشد.

ج-تقویت مشی و توان کارشناسی سازمان برنامه و بودجه

بدون تردید می توان سازمان برنامه و بودجه را نمادی از یک سازمان کاملا کارشناسی در کشور دانست. آنچه جنابعالی در باب ارجاع امور تخصصی به کارشناسان در گفتگوهای انتخاباتی خود مطرح نموده اید، با ذات سازمان برنامه و بودجه تنیده است. بدون اغراق باید گفت سازمان برنامه و بودجه، سازمانی کارشناس محور در فلسفه تشکیل شناخته شده و می شود و علیرغم همه فراز و فرودها در تمام سال های گذشته و حال، بدنه سازمان تلاش نموده اند به این مشی پای بند بمانند.

صرفنظر از انتقادات در تضعیف این نهاد و بدنه کارشناسی آن که به مرور زمان حادث شده است، این سازمان از این پتانسیل بالقوه برخوردار است تا در سایه پشتیبانی های ریاست محترم جمهوری و نیز پایبندی رئیس سازمان معتقد و مومن به مبانی و نگاه کارشناسی، تمام تلاش خود را برای تحقق اهداف مندرج در قانون اساسی و اداره شایسته کشور، بکار بندد. بدیهی است که مقصود از نگاه کارشناسی، تلفیق دیدگاههای تخصصی و مقتضیات و مصالح کشور است.

د-تقویت ساختار بخشی و فرابخشی سازمان برنامه و بودجه

یکی از کم نظیرترین پتانسل های سازمان برنامه بودجه، ساختار بخشی و فرابخشی آن است که موجب شده است این سازمان به یک سازمان فن سالار، کارشناسی و متخصص بدل گردد. اینکه روسای سازمان ها در دهه های اخیر، تا چه میزان این ساختار تخصصی را در تصمیم گیری های خود به مدد گرفته اند، بحث مستقلی است که مرور خاص خود را می طلبد. اما باید اذعان نمود که ساختار کاملا تخصصی سازمان در قالب امور و دفاتر بخشی(چون آموزش عالی، کشاورزی، انرژی و …) و فرابخشی(اقتصاد کلان، آمایش سرزمین و …) ، برای حرکت به سمت تعالی و توسعه، واجد توان بوده و هست و در صورت تجلی شرایط زمینه ای، عزم برای تلاش مستمر و بیش از گذشته، بکار گرفته و بروز خواهد یافت. بدون تردید، می توان با برخی اصلاحات جزیی در دولت چهاردهم، ساختار سازمان را به وضعیت ایده آل، نزدیک نمود.

و- پر رنگ نمودن نقش های سازمان برنامه و بودجه در حوزه پایش و نظارت و بازآفرینی موج تازه حکمرانی

در کمال قاطعیت، به جنابعالی اطمینان داده می شود که مشروط به اعتماد جنابعالی، بدنه کارشناسی سازمان برنامه و ساختار معتبر بخشی و فرابخشی آن، برای ایفای نقش فعال در حوزه پایش و نظارت بر امور جاری و آتی دولت و نیز سایر قوا، کاملا آماده و توانمند است و این سازمان دارای مزیت انحصاری در این حوزه است.

بنابراین انتظار دارد دغدغه های عمیق خود را در باب پایش مستمر کارکرد ارکان دولت، با توجه به جایگاه این سازمان، از طریق کارکرد نظارتی سازمان مورد توجه قرار دهید و اطمینان داشته باشید که در این راه، بجز جنبه های خاص مستتر در حوزه های بازرسی و کیفری، سازمان از این قابلیت برخوردار است که نظارت بر برنامه های دولت و ارکان نظام را به درستی انجام دهد تا جنابعالی دغدغه ای در پایش راه طی شده، نداشته باشید.

با توجه به ضیق فرصت آن گرامی در این ایام، با آرزوی توفیق در مسیر مورد توافق با جامعه بزرگ مردم ایران بزرگ، اظهار امیدواری می نماید که دولت چهاردهم از آزمون مدیریت و حکمرانی در دوه جدید، سربلند درآید.

جمعی از اندیشه ورزان و دغدغه مندان توسعه و تعالی کشور(سازمان برنامه و بودجه)