ریال دیجیتال به زبان ساده و کارکردهای آن

به گزارش صنعت مالی، ریال دیجیتال نسخه کاملا دیجیتالی ریال است که واحد پول رسمی کشورمان به شمار می رود.

این ابزار پولی اخیرا توسط بانک مرکزی ایران یعنی  (CBI) ایجاد و مدیریت می‌شود.

هدف اصلی از ایجاد ریال دیجیتال

هدف اصلی از ایجاد ریال دیجیتال تسهیل تراکنش‌های مالی و  کاهش هزینه‌های نقل و انتقال پول و افزایش شفافیت مالی و مبارزه با پولشویی و سایر فعالیت‌های غیرقانونی خواهد بود.

این ارز دیجیتال به شکلی خاص برای انجام تراکنش‌های الکترونیکی طراحی شده و از فناوری بلاک‌چین و دفاتر کل توزیع‌شده (DLT) بهره می‌برد.

این امر اامنیت و شفافیت لازم را فراهم آورد. ریال دیجیتال بخشی از تلاش‌های جهانی برای توسعه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) است و می‌تواند به‌عنوان یک وسیله پرداخت کارآمد و مطمئن در سیستم مالی کشور مورد استفاده قرار گیرد.

ریال دیجیتال به عنوان یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)، از فناوری‌های پیشرفته‌ای برای انتقال و مدیریت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. روش انتقال ریال دیجیتال به طور کلی شامل مراحل زیر است:

۱. ایجاد و نگهداری کیف پول دیجیتال: کاربران باید یک کیف پول دیجیتال ایجاد کنند که توسط بانک مرکزی یا بانک‌های تجاری مجاز ارائه می‌شود. این کیف پول‌ها می‌توانند به صورت اپلیکیشن‌های موبایلی یا نرم‌افزارهای کامپیوتری باشند.

۲. شارژ کیف پول: کاربران می‌توانند با تبدیل ریال فیزیکی یا موجودی حساب‌های بانکی خود به ریال دیجیتال، کیف پول دیجیتال خود را شارژ کنند. این فرآیند از طریق بانک‌ها یا مؤسسات مالی مجاز انجام می‌شود.

3. انتقال ریال دیجیتال: انتقال همتا به همتا (P2P): کاربران می‌توانند به راحتی از طریق اپلیکیشن‌های کیف پول دیجیتال، ریال دیجیتال را به دیگر کاربران منتقل کنند. این انتقال‌ها معمولاً سریع و با هزینه کم انجام می‌شود.

۴. انتقال بین بانکی: تراکنش‌های بزرگتر یا انتقالات بین بانکی نیز از طریق شبکه‌های بانکی و زیرساخت‌های بلاک‌چین پشتیبانی می‌شود. این روش شامل فرآیندهای تأیید و ثبت تراکنش‌ها در دفتر کل توزیع‌شده است.

۵. تأیید و ثبت تراکنش‌ها: هر تراکنش ریال دیجیتال باید توسط شبکه بلاک‌چین تأیید و ثبت شود. این فرآیند از طریق مکانیسم‌های توافق توزیع‌شده (مانند اثبات کار یا اثبات سهام) انجام می‌شود که امنیت و شفافیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند.

۶. مصرف و تبدیل دوباره: کاربران می‌توانند ریال دیجیتال خود را برای خرید کالا و خدمات مصرف کنند یا در صورت نیاز آن را به ریال فیزیکی یا موجودی حساب بانکی تبدیل کنند. این عملیات نیز از طریق بانک‌ها و مؤسسات مالی مجاز انجام می‌شود.

این فرآیندها همگی با هدف افزایش امنیت و سرعت، و کارایی در سیستم مالی طراحی شده‌اند و به کاربران این امکان را می‌دهند که به راحتی و با اطمینان از ریال دیجیتال استفاده کنند.

این مطلب با استفاده از هوش مصنوعی نگارش شده است.

ریال دیجیتال از چه زمانی اجرایی می شود

فاز آزمایشی پروژه ریال دیجیتال که از خرداد ۱۴۰۳ به‌صورت محدود آغاز شده بود، از تیرماه با امکان بهره‌برداری عمومی در جزیره‌ی کیش عملیاتی می‌شود.

بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و متعاقباً اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز گردید که پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خردادماه ۱۴۰۲ آغاز شد.

در يک تعريف ساده و کلی، ریال دیجیتال مشابه با اسکناس، تعهد بانک مرکزی به شکل الکترونیکی است که می‌تواند جهت انجام پرداخت‌های عمومی مورد استفاده قرار گیرد. ریال دیجیتال برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده نداشته و به محض انجام عملیات خرید وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرار گرفته و قابل بهره‌برداری است.

همچنین به‌دلیل استفاده از ابزارهای نوین در انجام عملیات پرداخت، پرداخت با این روش در عین افزایش امنیت پرداخت، بسیار ساده‌تر از شیوه‌های رایج پرداخت کارتی صورت می‌پذیرد.

شایان ذکر است این پروژه در گام نخست، با هدف بسترسازی توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور و پاسخ به نیازمندی‌های توسعه‌ای حوزه‌ی پرداخت توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران توسعه یافته است.

در همین راستا، اهداف مهم دیگری همچون افزایش تاب­‌آوری و پایداری در زیرساخت‌های پرداخت کشور، بازآفرینی نقش اسکناس به شکل الکترونیکی در پرداخت‌های خرد کشور، بهبود کارآیی و توسعه‌ی ابزارهای پرداخت نوین و مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پول­‌های خصوصی نیز مدنظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بوده است.

ریال دیجیتال صرفاً با هدف کاربری داخل کشور

در این مرحله ریال دیجیتال صرفاً با هدف کاربری در محدوده‌ی جغرافیایی داخل کشور و برای تسهیل عملیات پرداخت‌های خرد داخلی هدف‌گذاری شده است.