دخالت دولت در بورس باید موقت و هوشمندانه باشد تا بازار به تعادل برسد

پیام الیاس، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با صنعت مالی، درباره راهکارهای حمایت واقعی و موثر از بورس در مقطع کنونی بیان کرد: برای حمایت اصولی از بازار سرمایه، لازم است ابتدا به تجارب جهانی توجه کنیم. در سراسر جهان، وقوع جنگ، بحران‌های سیاسی و ناامنی‌ها موجب بروز ریسک سیستماتیک در اقتصاد می‌شود و سرمایه‌گذاران—خواه حقیقی، حقوقی یا حتی دولتی—در مواجهه با فضای پرابهام و نامطمئن، تمایل خود را به سرمایه‌گذاری از دست می‌دهند. این موضوع مختص ایران نیست و در همه کشورها به چشم می‌خورد.

وی افزود: بازار سرمایه ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. اخیراً شاهد بودیم که دامنه نوسان باعث قفل شدن معاملات شد و برای چندین روز بازار در حالت رکود قرار گرفت. در روزهای پایانی، با ورود دولت و حقوقی‌ها، بازار توانست از این وضعیت خارج شود، اما همزمان با کاهش قیمت‌ها، انتقال مالکیت از سرمایه‌گذاران حقیقی به حقوقی رخ داد که در واقع یک خروج سرمایه بود و براساس تجربیات گذشته قابل پیش‌بینی بود.

الیاس با بیان اینکه چنین شرایطی غیرمعمول نیست، اظهار داشت: هر زمان تهدیدات سیاسی و امنیتی تشدید می‌شود، بازار به طور طبیعی واکنش منفی نشان می‌دهد. در حال حاضر، با وجود آتش‌بس، فضای بازار کمی آرام‌تر شده است اما هنوز تهدیدات بالقوه وجود دارد. بنابراین، دولت باید در این شرایط به شیوه‌ای هوشمندانه و موقت از بازار حمایت کند.

وی با اشاره به سخنان اخیر وزیر اقتصاد افزود: وزارت اقتصاد بارها اعلام کرده که هر زمان صلاح بداند، از بازار حمایت خواهد کرد اما این حمایت‌ها باید دارای برنامه‌ریزی مشخص، هدفمند و با سقف زمانی محدود باشد، نه واکنش‌های مقطعی و بدون برنامه.

الیاس تأکید کرد: در شرایط بحرانی مانند وضعیت فعلی، دخالت دولت در بازار سرمایه لازم است، اما این دخالت نباید به رویه دائمی تبدیل شود. پس از عبور از بحران‌ها، دولت باید اجازه دهد روند بازار بر اساس عرضه و تقاضا به تعادل برسد.

کارشناس بازار سرمایه گفت: متأسفانه در کشور ما برخی فعالان بازار مخالف مداخله دولت هستند، ولی همزمان از نبود قیمت‌گذاری دستوری ناراضی‌اند. این تناقض باعث شده چرخه دخالت دولت در بازار بارها تکرار شود و به نتایج پایدار نرسیم. در سایر کشورها، حمایت دولت فقط در زمان بحران است و پس از آن بازار به حال خود واگذار می‌شود.

الیاس ادامه داد: دولت باید به ماموریت‌های مهم‌تری توجه کند، از جمله کوچک‌سازی دستگاه‌های دولتی و اجرای خصوصی‌سازی واقعی که اخیراً رئیس‌جمهور نیز بارها بر آن تأکید کرده است. وزارت اقتصاد باید با جدیت این روند را دنبال کند، چون تنها در این صورت می‌توان انتظار داشت بازار سرمایه به تعادل برسد.

وی به مسئله دامنه نوسان اشاره کرد و گفت: دامنه نوسان در شرایط بحرانی می‌تواند باعث قفل شدن بازار و کاهش کارایی آن شود و باعث شود سرمایه‌گذاران احساس ناکارآمدی کنند. پس از پایان بحران‌ها، باید دامنه نوسان حذف یا بازطراحی شود تا بازار به تعادل واقعی دست یابد.

الیاس درباره شناوری سهام و مدیریت بنگاه‌ها اظهار داشت: سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌ایم که مدیریت دولتی در شرکت‌ها ناکارآمد است و حتی دولتمردان نیز این موضوع را پذیرفته‌اند. بنابراین، خصوصی‌سازی واقعی و واگذاری شرکت‌ها به بخش خصوصی می‌تواند علاوه بر بهبود کارایی، شناوری سهام را افزایش دهد.

وی گفت: اگر دولت شرکت‌های خود را واگذار کند، مردم به صورت طبیعی از طریق خرید سهام وارد اقتصاد خواهند شد و این مشارکت عمومی، علاوه بر تقویت بازار سرمایه، به ایجاد مدیریت خصوصی و کاهش سلطه دولت بر اقتصاد کمک می‌کند که نتیجه آن رشد پایدار بازار سرمایه است.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اهمیت شفافیت در بازار سرمایه گفت: یکی از عوامل اساسی در پایداری بازار، دسترسی سرمایه‌گذاران به اطلاعات دقیق و به موقع است. وقتی اطلاعات درست و شفاف در اختیار فعالان بازار قرار گیرد، ریسک‌های ذهنی کاهش یافته و تصمیم‌گیری‌ها هوشمندانه‌تر می‌شود.

وی افزود: ضعف زیرساخت‌های فناوری در بازار سرمایه، یکی از موانع جدی رشد است. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و سیستم‌های هوشمند معاملاتی باعث تسریع فرایند معاملات، افزایش دقت و بهبود مدیریت ریسک خواهد شد و در نتیجه جذابیت بازار را برای سرمایه‌گذاران بیشتر می‌کند.

الیاس تأکید کرد: فرهنگ‌سازی و آموزش سرمایه‌گذاران خرد، نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه بازار دارد. بدون داشتن دانش مالی کافی، افراد ممکن است گرفتار رفتارهای هیجانی و زیان‌ده شوند. آموزش مستمر و افزایش آگاهی‌های مالی، باعث حضور فعال و آگاهانه‌تر سرمایه‌گذاران در بازار خواهد شد.

کارشناس بازار سرمایه افزود: در کنار این مسائل، اصلاح قوانین و مقررات بازار نیز ضروری است. قوانین باید به گونه‌ای طراحی شوند که از یکسو امنیت سرمایه‌گذاران را تضمین کنند و از سوی دیگر انعطاف‌پذیری لازم برای سازگاری با شرایط متغیر بازار را داشته باشند.

وی گفت: خصوصی‌سازی واقعی شرکت‌های دولتی و افزایش شناوری سهام، باعث می‌شود تا بازار سرمایه به جایگاهی برسد که رشد آن نه تنها پایدار باشد، بلکه بازدهی مناسبی برای فعالان ایجاد کند. این روند می‌تواند به کاهش نقش دولت در اقتصاد و افزایش کارایی بنگاه‌ها منجر شود.

الیاس در پایان خاطرنشان کرد: بازار سرمایه زمانی می‌تواند نقش مؤثر خود را در اقتصاد ایفا کند که اعتماد سرمایه‌گذاران جلب شده و سازوکارهای حمایتی دولت هدفمند و موقتی باشند، نه اینکه به یک مداخله دائمی تبدیل شوند.