سازمان بورس ایران با حذف حجم مبنا، گامی بزرگ در اصلاح ساختار بازار سرمایه برداشت تا معاملات روانتر و عادلانهتر شود و سرمایهگذاران را جذب کند.
به گزارش صنعت مالی، حذف حجم مبنا به عنوان یکی از تغییرات اساسی در بازار سرمایه ایران، نویدبخش تحولی عمیق در ساختار بورس است.
این تصمیم که بر اساس مصوبه هیئتمدیره بورس تهران و فرابورس و با تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار اتخاذ شده، میتواند بازار را به سمت کارایی بیشتر و استانداردهای جهانی سوق دهد. حجم مبنا که از سال ۱۳۸۲ برای کنترل نوسانات هیجانی و جلوگیری از دستکاری قیمتها معرفی شد، در سالهای اخیر به چالشی برای نقدشوندگی تبدیل شده بود. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که حذف حجم مبنا، کشف قیمت واقعی سهام را تسهیل کرده و صفهای معاملاتی را کاهش میدهد.
در دوره جدید وزارت امور اقتصادی و دارایی، سیدعلی مدنیزاده، وزیر اقتصاد، بازار سرمایه را به عنوان یکی از اولویتهای اصلی معرفی کرده است. او در خرداد ۱۴۰۴، هنگام ارائه برنامههای خود به مجلس برای کسب رأی اعتماد، بر چهار هدف کلان تأکید کرد:
مدنیزاده تأکید کرد که گذار به اقتصاد مردمی بدون اصلاح نظام تأمین مالی ممکن نیست و بازار سرمایه باید نقش محوری ایفا کند. او بر کاهش مداخلات غیرضروری و ایجاد ثبات پایدار در بورس تمرکز دارد.
پس از کسب رأی اعتماد، گامهای عملی برای تحقق این وعدهها برداشته شد. یکی از مقاطع کلیدی، دوران تنشهای منطقهای و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود که بازار سرمایه با حمایتهای غیرمالی سازمان بورس، از ریزش شدید جلوگیری کرد. وزیر اقتصاد در آبان ۱۴۰۴ اعلام کرد: «مداخلات غیرمالی پس از جنگ، جلوی ریزش شدید را گرفت» و بر لزوم حمایت واقعی و پایدار تأکید کرد.
حذف حجم مبنا در این چارچوب، گامی عملی برای روانسازی معاملات است. این تغییر با افزایش نقدشوندگی و کاهش صفهای خرید و فروش، بازار را جذابتر میکند و به جذب منابع بیشتر کمک میرساند.
وزیر اقتصاد پیش از این اشاره کرده بود که ۸۰ درصد تأمین مالی کشور بانکمحور است و تنها ۲۰ درصد از بازار سرمایه تأمین میشود. هدف دولت، افزایش نقش بازار سرمایه و واگذاری تأمین مالی پروژههای بزرگ و ارزآور به بورس است تا منابع بانکی برای بنگاههای کوچک و متوسط آزاد شود. یکی از ابتکارات کلیدی، طرح «رویش» است که با هدف هدایت داراییهای راکد مردم مانند ارز و طلای خانگی به سمت پروژههای مولد طراحی شده است.
در همایش سالانه بازار سرمایه در آبان ۱۴۰۴، مدنیزاده توضیح داد: «طرح رویش شامل ابزارهای مالی مانند اوراق مرابحه ارزی و صندوق تضامین است و زمینه تزریق منابع مردم و سرمایهگذاران به بازار را فراهم میکند.»
حذف حجم مبنا به عنوان مکمل این طرح، با تسهیل کشف قیمت واقعی و کاهش گرههای معاملاتی، بازار را کاراتر میکند. این اقدام میتواند سهم بورس در تأمین مالی اقتصاد را از ۲۰ درصد فعلی افزایش دهد و وابستگی به نظام بانکی را کاهش دهد.
کارشناسان بازار سرمایه، حذف حجم مبنا را اقدامی شجاعانه توصیف میکنند که میتواند به کاهش صفهای خرید و فروش، تسهیل کشف قیمت و جذب نقدینگی بیشتر منجر شود. موفقیت بلندمدت این تغییر وابسته به تقویت نظارت هوشمند، افزایش شفافیت اطلاعاتی و بهبود متغیرهای کلان اقتصادی است – مواردی که وزیر اقتصاد در چارچوب طرح رویش پیگیری میکند.
در شرایطی که شاخص بورس نسبت به سایر بازارها ارزندگی بیشتری دارد، حذف حجم مبنا میتواند گام مهمی در راستای وعدههای حمایتی مدنیزاده برای تقویت نقش بورس در اقتصاد مولد باشد. بازار سرمایه ایران وارد فصلی جدید میشود؛ فصلی که با روانسازی معاملات و ابزارهایی مانند طرح رویش، امیدوارکنندهتر از گذشته به نظر میرسد.
حذف حجم مبنا نه تنها ساختار بازار را اصلاح میکند، بلکه به عنوان یک کاتالیزور برای رشد اقتصادی عمل خواهد کرد.
حذف حجم مبنا همچنین میتواند به سرمایهگذاران خرد کمک کند تا با سهولت بیشتری وارد بازار شوند و از فرصتهای سرمایهگذاری بهره ببرند. با توجه به اینکه این تغییر در پی سالها انتقاد از حجم مبنا صورت گرفته، انتظار میرود تأثیرات مثبت آن در ماههای آینده آشکار شود.
کارشناسان پیشبینی میکنند که با حذف حجم مبنا، حجم معاملات روزانه افزایش یابد و بازار به سمت تعادل پایدارتری حرکت کند.
در نهایت، حذف حجم مبنا نشاندهنده تعهد دولت به اصلاحات ساختاری است. این اقدام، همراه با طرحهای حمایتی مانند رویش، میتواند بازار سرمایه را به موتور محرکه اقتصاد ایران تبدیل کند. با افزایش اعتماد سرمایهگذاران و تسهیل جریان نقدینگی، آینده بازار سرمایه روشنتر از همیشه به نظر میرسد.