تصمیمات جدید درباره یارانه

به گزارش خبرنگار صنعت مالی، طی سال‌های اخیر، دهک‌بندی یارانه‌ای به دلیل کمبود داده‌های دقیق و شفاف با چالش‌های متعددی مواجه شده است. اجرای شاخص‌های شفاف، مانند حذف یارانه ایرانیان مقیم خارج از کشور و افرادی که بیش از پنج سفر خارجی در سال دارند، می‌تواند موجب صرفه‌جویی میلیاردی در منابع یارانه‌ای کشور شود. در ادامه به بررسی تصمیمات جدید در رابطه با دهک‌بندی یارانه‌ها در سال ۱۴۰۴ خواهیم پرداخت.

شاخص‌های تعیین دهک‌بندی در سال ۱۴۰۴

براساس آیین‌نامه‌های مصوب، برای شفافیت بیشتر و جلوگیری از سوءاستفاده، شش شاخص عمومی برای حذف سه دهک بالای پردرآمد جامعه معرفی شده است. این شاخص‌ها عبارتند از:

خانوارهایی که دارای املاک و مستغلات با ارزش بالای ۳۵ میلیارد تومان هستند.

خانوارهایی که خودروهای سواری یا وانت دوکابین با مجموع ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان دارند.

افرادی با درآمد ماهیانه بالاتر از سقف تعیین‌شده.

افرادی که میزان خرید آن‌ها از حد مشخصی در حساب‌های غیرتجاری بالاتر است.

ایرانیان مقیم خارج از کشور، بر اساس اعلام وزارت امور خارجه.

خانوارهایی که در طول یک سال بیش از پنج بار به سفر خارجی رفته‌اند.

چالش‌های اجرای دهک‌بندی در سال‌های پیشین

مشکلاتی نظیر کمبود داده‌های صحیح، نقص در سامانه‌های مرتبط با دهک‌بندی و اعتراضات مردمی منجر به توقف یا کاهش سرعت در اجرای طرح حذف یارانه پردرآمدها شد. همین مسائل باعث شد اجرای دهک‌بندی بر اساس شاخص‌های شفاف‌تر و قابل اندازه‌گیری برای سال ۱۴۰۴ در دستور کار قرار گیرد.

با توجه به تغییرات اقتصادی و تغییرات نرخ تورم، مقادیر عددی برخی شاخص‌ها مانند ارزش املاک، خودروها و سطح درآمد خانوارها باید به‌روزرسانی شوند. این به‌روزرسانی، شفافیت بیشتری ایجاد کرده و از اعتراضات احتمالی جلوگیری خواهد کرد.

تأثیرات اقتصادی حذف یارانه افراد غیر واجد شرایط

دو مورد از شاخص‌های شناسایی برای حذف یارانه، نیازی به ارزیابی پیچیده ندارند:

ایرانیان مقیم خارج از کشور: این افراد، با اعلام وزارت امور خارجه و شناسایی در سامانه رفاه ایرانیان، باید از فهرست یارانه‌بگیران حذف شوند.

افراد با سفر بالای خارجی: حذف یارانه کسانی که بیش از پنج بار در سال از کشور خارج شده‌اند، با اعلام پلیس و وزارت خارجه قابل اجراست.

جدول زیر تصویری از صرفه‌جویی احتمالی منابع مالی تنها از طریق اجرای دو شاخص فوق ارائه می‌دهد:

شاخص صرفه‌جویی تخمینی (میلیارد تومان)

این صرفه‌جویی مالی می‌تواند به‌صورت مستقیم برای تقویت معیشت اقشار کم‌درآمد و ارائه حمایت‌های بهتر مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، اجرای این روش نیازی به منابع اضافی از صندوق توسعه ملی یا بودجه عمومی ندارد.

برای تحقق اهداف دهک‌بندی جدید، همکاری دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت امور خارجه، وزارت کار و پلیس ضروری است. تنها از طریق هماهنگی و اطلاعات دقیق می‌توان از هدررفت منابع محدود یارانه‌ای جلوگیری کرد و حمایت بیشتری از دهک‌های پایین درآمدی داشت.

اجرای موفق و صحیح دهک‌بندی یارانه می‌تواند موجب کاهش هدررفت منابع و تقویت معیشت اقشار ضعیف‌تر شود. با بهره‌برداری از شاخص‌های شفاف و رفع نواقص اجرای طرح، می‌توان در سال ۱۴۰۴ شاهد نظام عادلانه‌تری در تخصیص یارانه‌ها بود.