بورس کالا پشت فرمان خودرو می نشیند؟

به گزارش خبرنگار صنعت مالی، اولین عرضه خودرو در بورس کالا در ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ انجام شد و این روش باعث شد تا خودروی صفر در قیمتی منصفانه میان نرخ کارخانه و بازار به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. این روش مدتی ادامه یافت تا اینکه در اواخر دولت سیزدهم به کل متوقف و سپس با روی کار آمدن دولت جدید، بحث عرضه خودرو در بورس کالا داغ شده و میان وزارت صمت و سازمان بورس اختلاف‌نظرهایی به وجود آمده است.

موافقان می‌گویند دولت باید اجازه این کار را بدهد ولی وزارت صمت آن را نمی‌پذیرد و بر عدم عرضه همچنان پافشاری می‌کند. به عبارت بهتر دولت به این نتیجه رسیده با توجه به تغییرات قیمتی و کاهش فاصله قیمت‌ها، نیازی به عرضه خودرو در بورس کالا نیست.

نظر موافقان و مخالفان عرضه خودرو در بورس

سیدمحمد اتابک، وزیر صمت یکی از مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا می‌گوید که این روش در هیچ جای دنیا مرسوم نیست و خودرو باید در شرایط رقابتی و واقعی عرضه شود و از سوی دیگر این مقام مسئول بر این باور است نیازی به استفاده از بورس برای فروش خودرو نیست.

فرشاد مقیمی، رئیس هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با تأیید سخنان وزیر صمت تصریح کرده که براساس دستورالعمل قیمت‌گذاری شورای رقابت، نامه ارسال شده توسط وزارت صمت به شرکت‌ها لازم‌الاجراست و براساس این ابلاغیه عرضه خودرو در بورس کالا پشتوانه قانونی ندارد.

این در حالی است که حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس به عنوان یکی از موافقان عرضه خودرو در بورس نسبت به این سخنان واکنش نشان داده و اعلام کرده این سازمان با شورای رقابت وارد مذاکره شده تا قانع شوند اساساً بورس به معنای رقابت است و شورای رقابت نمی‌تواند با مفهوم رقابت مخالف باشد.

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد هم از این اظهار نظر استقبال و تأکید کرده است که بحث عرضه خودرو در بورس کالا نیازمند هماهنگی بین وزارت صمت، بورس و شورای رقابت است و اگر نهایی شود این وزارتخانه از آن استقبال می‌کند.

از سوی دیگر سیدجواد جهرمی، مدیرعامل بورس کالای ایران در سخنانی به مزایای اولیه عرضه خودرو در بورس کالا اشاره و تأکید کرده است که در بورس کالا، خودروسازان و مصرف‌کنندگان همزمان از روند عرضه‌ها منفعت می‌برند؛ به گونه‌ای که تولیدکننده بالاتر از نرخ دستوری و مصرف‌کننده پایین‌تر از قیمت‌های بازار غیررسمی موفق به فروش و خرید خودرو می‌شوند.

تأثیر بورس کالا بر تعدیل قیمت‌ها

این بحث و جدل‌ها در شرایطی مطرح می‌شوند که اکثر کارشناسان بر این باورند عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند منافع زیادی برای بازار و خریداران از جمله خلق بازار شفاف و رقابتی داشته باشد.

حسن حیدری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با صنعت مالی، ضمن حمایت از عرضه خودرو در بورس کالا تأکید کرد که برای سامان‌دهی به وضعیت بازار خودرو و تعدیل قیمت‌ها، ضرورت دارد واردات خودرو انجام شود.

وی با بیان اینکه بهترین مرجع برای قیمت‌گذاری و تعیین قیمت، بورس کالاست، اظهار کرد: بورس کالا منجر به شفافیت و رعایت انصاف می‌شود و مبتنی بر اصل عرضه و تقاضاست و فارغ از قیمت‌گذاری دستوری که فقط رانت و فساد را به دنبال دارد عمل می‌کند.

پدیده قیمت‌گذاری دستوری، صنعت خودروسازی ایران را با زیان انباشته مواجه ساخته و از سوی دیگر سازوکار کشف قیمت واقعی خودروهای تولید داخل مشخص نیست و در چنین شرایطی بهترین شیوه، عرضه خودرو در بورس کالا است. با نگاهی به صورت‌های مالی حسابرسی نشده، ایران‌خودرو و سایپا در 6 ماهه نخست 1403 متوجه خواهیم شد مجموعاً 19 هزار و 126 میلیارد تومان زیان خالص ساخته‌اند که از این مقدار، حدود 7.3 همت آن مربوط به گروه سایپا و حدود 11.8 همت آن نیز مربوط به گروه ایران‌خودرو است. با این حساب، زیان خالص خودروسازان در 6 ماهه امسال ماهانه 3.2 همت و روزانه 106 میلیارد تومان بوده است.

پرسش اصلی این است که چرا عرضه خودرو در بورس کالا پیشنهاد می‌شود؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به مزایای عرضه خودرو در بورس کالا اشاره کرد.

اول اینکه به تعدیل قیمت‌ها در بازار کمک می‌کند، دوم اینکه شفاف‌ترین روش است و شائبه‌ها در خصوص تخصیص خودرو به نورچشمی‌ها را از بین می‌برد و سوم اینکه تأخیر در واگذاری خودرو به خریداران را به بهانه‌های مختلف از بین برده و خودروسازان مکلف به واگذاری خواهند شد؛ چون در صورت عدم واگذاری، این بورس کالاست که باید خسارت مشتری را پرداخت کند و چهارم اینکه دندان تیز دلالان را از جا خواهد کند و دیگر سوداگران نمی‌توانند از اختلاف قیمت کارخانه با بازار آزاد نفع ببرند.

بیشتر بخوانید:

• عدم عرضه خودرو در بورس کالا از سوی وزارت صمت
• عرضه خودرو در بورس؛ به نفع مردم به زیان دلال