حقوقی‌ها از بورس خارج شده‌اند؛ ارزش بازار کمتر از 100 میلیارد دلار
کارشناس بازار سرمایه گفت: برخی از شرکت‌های حقوقی که پیشتر در بازار حضور داشتند، با توجه به داده‌های موجود، از بازار خارج شده‌اند. از آنجا که برخی می‌گویند حقوقی‌ها به دنبال «مفت خری» هستند ولی اکنون عکس آن ثابت شده و من این را قبول ندارم.
پیام الیاس، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با صنعت مالی درباره وضعیت بورس ایران اظهار کرد: در تمام دنیا بازارهای سرمایه بر اساس چشم‌انداز آینده عمل می‌کنند و سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ چه در بازار سهام نیویورک فعالیت داشته باشید، چه در لندن و یا حتی در کشورهای کمتر توسعه‌یافته. اگر بخواهید اقدام به خرید سهام کنید، وضعیت فعلی شرکت یا شرایط فعلی بازار اهمیت ندارد. واقعیت این است که سرمایه‌گذاران یا آینده بازارها و کشور را خریداری می‌کنند یا آینده شرکت‌ها را. این یک امر طبیعی است. برای مثال، در دنیا وقتی شرکتی دارای توانایی‌های تکنولوژیکی برجسته است، سهامداران حاضرند مبالغ بیشتری برای آن پرداخت کنند، زیرا می‌دانند در آینده این فناوری‌ها رونمایی خواهند شد و پارادایم‌های جهانی را تغییر خواهند داد.
وی افزود: واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران و بازار سهام آن هیچ تفاوتی با سایر نقاط جهان ندارد. یعنی بازار سرمایه در ایران از لحاظ رفتار سرمایه‌گذاران مشابه بازارهای جهانی است. به نظر می‌رسد سهامداران ایرانی نیز آینده بازار را می‌خرند و ریسک‌هایی که مطرح می‌شود، اتفاق تازه‌ای نیست. با این حال، باید توجه داشت که در سال گذشته، مواردی از جمله ترور شهید هنیه و ترور شهید سید حسن نصرالله در منطقه خاورمیانه، ریسک‌هایی بوده که بازار به نظر می‌رسید آن‌ها را در قیمت‌ها لحاظ کرده است.
حتی حقوقی‌ها هم از بازار سرمایه خارج می‌شوند
الیاس ادامه داد: ما هیچ‌گاه در شرایطی که بازار سهام تقریباً آنلاین و مورد توجه عمومی است، حمله مستقیمی تجربه نکرده‌ایم، به ویژه پس از سال ۱۳۹۹. به نظر می‌رسد پس از جنگ ایران و عراق، فضایی ایجاد شده بود که کشور بدون مواجهه با جنگ، به سمت مرزهای خود پیش می‌رفت. اما جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، سطوح ریسک، به‌ویژه ریسک‌های سیستماتیک، را به حدی افزایش داد که سهامداران نتوانستند چشم‌اندازی روشن مشاهده کنند. لازم است یادآور شد که وقتی از سهام صحبت می‌کنیم، منظور صرفاً سرمایه‌گذاران حقیقی نیست؛ بلکه شرکت‌های حقوقی سرمایه‌گذاری نیز این روزها با توجه به داده‌ها و اطلاعات، تصمیم به خروج از بازار گرفته‌اند.
وی گفت: برخی از شرکت‌های حقوقی که پیشتر در بازار حضور داشتند، با توجه به داده‌های موجود، از بازار خارج شده‌اند. از آنجا که برخی می‌گویند حقوقی‌ها به دنبال «مفت خری» هستند ولی اکنون عکس آن ثابت شده و من این را قبول ندارم. واقعیت این است که چیزی به نام «مفت‌خری» در بازار وجود ندارد، زیرا هیچ کس نمی‌تواند آینده را پیش‌بینی کند. اگر هم توانایی پیش‌بینی داشتیم، باز هم نمی‌توانستیم به قطعیت آینده ایران و اسرائیل را در شش ماه آینده بدانیم؛ چرا که هیچ گوی بلورینی برای مشاهده آینده وجود ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: حتی همین اخیراً که یک نشست فوق‌العاده مهم در آلاسکا برگزار شد که تأثیر جهانی دارد. تا زمان پایان آن نشست، ما نمی‌دانستیم مذاکرات میان پوتین و ترامپ چگونه بوده است. ما در آن جلسه حضور نداشتیم و در موضوع مذاکرات ایران و آمریکا نیز اطلاع دقیقی نداریم؛ نمی‌دانیم چه کسی قصد اقدام نظامی دارد یا ایران چه تصمیمی خواهد گرفت. بنابراین نمی‌توان با اطمینان صحبت کرد. تنها می‌توان گفت قیمت‌ها کاهش یافته‌اند و بازار سهام در شرایطی مشابه حراج قرار دارد. اما همان‌طور که گفتم، بازارها چشم‌انداز را خریداری می‌کنند و تا زمانی که ابهام و بلاتکلیفی ادامه دارد، نه تنها بورس ایران، بلکه کل اقتصاد کشور نمی‌تواند شاهد تحولات مثبت باشد.
شاخص شامخ در ماه گذشته به پایین‌ترین سطح خود رسید
وی تأکید کرد: شاخص شامخ، یا شاخص مدیران خرید، در ماه گذشته به پایین‌ترین سطح خود رسید، ماهی که جنگ ایران و اسرائیل رخ داد. پس از آن نیز شاخص به حالت عادی بازنگشته و نشان می‌دهد بخش حقیقی و بخش اولیه اقتصاد هنوز به شرایط عادی بازنگشته‌اند، چه برسد به بازار سرمایه.
الیاس در پاسخ به این ادعا که برخی تحلیل‌گران معتقدند در سطوح حمایتی، انتشار یک خبر مثبت باعث رشد بورس می‌شود و در سطوح مقاومتی، انتشار یک خبر منفی سبب ریزش بازار می‌شود و می‌گویند چارت‌ها و تحلیل تکنیکال تمام روندها و آینده بازار را پیش‌بینی می‌کنند، گفت: من همواره بر استفاده از نسبت‌های مالی و نمودارها تأکید دارم. با این حال، وقتی ریسک‌های سیستماتیک وجود دارند، این ابزارها دیگر کارایی گذشته را ندارند. این شرایط مانند شهری است که پس از زلزله، اصول شهرسازی آن رعایت نشده باشد؛ نمودارها و نسبت‌های مالی ما به هم ریخته و دیگر نمی‌توان انتظار داشت همانند گذشته پیش‌بینی دقیقی داشته باشیم.
وی افزود: برخی انتقادات نیز مطرح می‌شود، مانند آزاد گذاشتن دامنه نوسان یا حذف محدودیت شناوری سهام. واقعیت این است که من سال‌هاست در این رابطه می‌نویسم و از سال ۱۳۹۷ مقالات متعددی منتشر کرده‌ام. اگر دامنه نوسان بازتر شود، بازار می‌تواند عملکرد پیشرفته‌تری داشته باشد. در نهایت، بازار سهام و سهام شرکت‌ها به ارزش واقعی خود خواهند رسید، چه ریسک سیستماتیک وجود داشته باشد و چه نباشد، و پس از آن قیمت‌ها مثبت خواهند شد. به نظر من دامنه نوسان ام‌الفساد بازار سرمایه است.
الیاس گفت: اقتصاد ما نسبت به کشورهای منطقه مانند عربستان یا حتی کشور کوچکی مانند امارات فاصله معناداری یافته است و متأسفانه ارزش بورس ایران در مقایسه با بورس امارات به کمتر از 100 میلیارد دلار رسیده است. این مسئله صرفاً در اختیار وزیر اقتصاد یا رئیس سازمان بورس نیست. به نظر می‌رسد سیاست‌گذاری کلان باید وارد عمل شود تا کشور را از این وضعیت نجات دهد یا حداقل شرایط اقتصادی را بهبود بخشد.
وی در پایان گفت: موضوع مذاکرات ایران و آمریکا مطرح است، اما پیش از این مذاکرات، سال‌های گذشته بارها خبر آزادسازی ۶ تا ۷ میلیارد دلار پول ایران در کره جنوبی مطرح شد، اما هیچ‌کدام گره اصلی اقتصاد را باز نکرد. امروز نگاه دولت عمدتاً به فروش نفت معطوف است و بازار سهام تحت تأثیر مستقیم این مسائل قرار ندارد. تا زمانی که ریسک سیستمیک و عدم ثبات ادامه دارد، حتی افزایش نرخ دلار نیز موجب رشد پایدار بورس نخواهد شد.