اصلاح در دهک‌بندی و هدایت منابع به سمت تولید؛ دو راهکار جلوگیری از هدررفت یارانه‌ها
متأسفانه در ایران همه به یک اندازه یارانه نقدی دریافت می‌کنند چه آنهایی که دارا هستند و چه آنهایی که فقیر و لذا با این شیوه قطعاً هدررفت منابع اتفاق می‌افتد و نه تنها کمکی به رفع فقر نمی‌شود بلکه فرصت‌های توسعه اقتصادی از بین خواهد رفت؛ پس بهتر است دولت در دهک‌بندی‌ها اصلاحاتی را انجام و طبقات واقعاً فقیر و ضعیف را مورد حمایت خود قرار دهد و به جای ریخت‌وپاش، یارانه‌ها را صرف ساخت بنگاه‌های اقتصادی، ارتقای بهداشت، درمان و آموزش و توانمند کردن افراد سازد.
به گزارش خبرنگار صنعت مالی، پرداخت یارانه یکی از شیوه‌های مرسوم در راستای حمایت از رفاه و معیشت مردم محسوب می‌شود و در کشورهای توسعه‌یافته هم این شیوه رواج دارد و پرداخت یارانه به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. از سال 89 تا به امروز پرداخت مستقیم یارانه در ایران موافقان و مخالفانی دارد؛ برخی معتقدند این نوع یارانه هدررفت منابع محسوب می‌شود و برخی دیگر هم بر این باورند در شرایط کنونی طبقات ضعیف به شدت نیازمند یارانه مستقیم دولت هستند.
به طور کلی باید اشاره کرد دولت ماهانه مبلغ 26 هزار و 320 میلیارد تومان به طور مستقیم به ۲۶ میلیون و ۹۹۲ هزار و ۹۰۶ سرپرست خانوار دهک‌های اول تا نهم یارانه نقدی پرداخت می‌کند. پرسش اصلی آن است که آیا پرداخت یارانه نقدی در این مدت کمکی به بهبود معیشت مردم کرده است؟ اگر تأثیری نداشته پس بهترین جایگزین برای پرداخت یارانه نقدی چیست؟
حذف هیجانی یارانه نقدی به صلاح نیست
هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، حذف هیجانی یارانه نقدی را به صلاح ندانست و بر اصلاح شیوه پرداخت یارانه‌ها تأکید کرد و در این باره گفت: یارانه‌ها باید در راستای توانمند کردن مردم اصلاح شود؛ به عبارت بهتر هدف از هدفمندی یارانه‌ها تحقق عدالت اجتماعی بود ولی متأسفانه به دلیل شیوه غلط در اجرای این طرح، اهداف کلان محقق نشد و قدرت اقتصادی مردم تضعیف شد.
وی افزود: هر گونه تغییر در شیوه تخصیص یارانه‌ها باید افزایش قدرت خرید مردم منجر شود در غیر این صورت سخن گفتن از جراحی اقتصادی و یا تغییر در شیوه تخصیص یارانه‌ها اشتباه هست و حتی امکان دارد شوک بزرگی را به اقتصاد ایران وارد کند.
نماینده مردم اسفراین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تجربه نشان داده هرگاه مبلغ یارانه‌ها افزایش پیدا کرده تورم هم تشدید شده است، گفت: پرداخت نقدی یارانه در کوتاه‌مدت اثرگذار است و به نوعی می‌توان گفت مسکن موقتی محسوب می‌شوند ولی پس از مدتی همین افزایش یارانه نقدی خود به محرک تشدید تورم تبدیل می‌شود، چرا؟ چون در اقتصاد ایران اصل مهمی به نام ثبات اقتصادی وجود ندارد و تا زمانی که ثبات اقتصادی وجود نداشته باشد نمی‌توان جراحی‌های اقتصادی را با موفقیت پیش برد.
قوامی بیان کرد: از سوی دیگر مردم ذهنیت خوبی نسبت به جراحی اقتصادی و افزایش مبلغ یارانه‌ها ندارند و حاضر هستند یارانه‌ها افزایش پیدا نکند ولی گرانی هم نشود و قیمت‌ها ثابت باقی بماند. به عبارت بهتر نوعی بدبینی در جامعه به وجود آمده و به همین منظور لازم است دولت چهاردهم پیش از انجام هرگونه اصلاح اقتصادی و تغییر مبلغ یارانه‌ها اعتماد عمومی را جلب کند.
وی با بیان اینکه باید در دهک‌بندی جامعه تجدیدنظر صورت پذیرد، گفت: به باور من بهتر است یارانه‌ها به سمت حمایت از تولید و خلق ثروت برای کشور هدایت شود؛ چون با 300 یا 400 هزار تومان اصلاً مشکل اقتصادی کشور حل نمی‌شود و قدرت خرید مردم افزایش نمی‌یابد البته طبقات محروم و مستضعف جامعه را نباید رها کرد و اینها نیازمند حمایت هستند.
در دولت‌های دوازدهم وسیزدهم موضوع کالابرگ الکترونیک مطرح شد و برخی آن را جایگزین خوبی برای یارانه نقدی می‌دانند و در راستای حمایت از تولید ملی تفسیر می‌کنند و معتقدند از طریق این شیوه می‌توان قدرت خرید مردم را براساس تورم اعلامی افزایش داد و منابع اختصاص داده شده به یارانه مستقیماً در چرخه اقتصاد و تولید به گردش درآید و از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند.
کالابرگ الکترونیک جایگزین یارانه نقدی شود
عزت‌الله یوسفیان، کارشناس مسائل اقتصادی، بر تغییر شیوه پرداخت و تخصیص یارانه‌ها در کشور تأکید کرد و در این رابطه گفت: مبلغ یارانه‌ای که هر ماه به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود مبلغ فوق‌العاده ناچیزی است و اصلاً متناسب با تورم نیست. اگر دولت این مبالغ اندکی را که به حساب سرپرست خانوار واریز می‌کند، در حوزه اشتغال‌زایی هزینه می‌کرد قطعاً نفع بیشتری برای اقتصاد داشت. مثلاً با این مبالغ می‌توان کارخانه در مناطق محروم تأسیس کرد و نفع بیشتری به اقتصاد و تولید ناخالص داخلی کشور رساند ولی با این مبلغ اندک نه خانواده‌ها نفعی می‌برند و نه اقتصاد کشور.
این نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در دهه 80 که طرح هدفمندی یارانه‌ها اجرا شد قرار بر این بود که مبلغ یارانه‌ها هرساله افزایش پیدا کند ولی این طرح به طور دقیق اجرایی نشد و از دولت یازدهم به بعد هر طور که خواستند با این طرح بازی کردند و آن را دستخوش تغییر قرار دادند و معلوم نیست رویکرد دولت چهاردهم به شیوه کنونی تخصیص یارانه‌ها چیست.
یوسفیان با بیان اینکه دولت چهاردهم اگر با روش دولت‌های قبل پیش برود قطعاً وضعیت بدتر از قبل خواهد شد، گفت: مردم از اینکه یارانه دریافت نکنند ولی قیمت‌ها کنترل شوند رضایت کامل دارند. به نظر من دولت جدید به جای یارانه نقدی بهتر است کالابرگ الکترونیکی را به تأمین اقلام ضروری اختصاص دهد و یارانه نقدی را کاملاً متوقف و آن را در بخش تولید و تأسیس کارخانه و واحدهای تولیدی هزینه کند.
هزینه‌کرد یارانه‌ها در حوزه تولید
به گزارش صنعت مالی، باید پذیرفت شیوه فعلی پرداخت نقدی یارانه‌ها منسوخ شده و نیاز به اصلاحات اساسی در این شیوه داریم. معمولاً در کشورهای توسعه‌یافته دولت‌ها یارانه را صرف بهداشت، آموزش، درمان و ساخت کارخانه و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی می‌کنند و دخالت مستقیم در قیمت‌ها ندارند بلکه با نظارت قیمت‌ها کنترل شده و در صورت شناسایی طبقات ضعیف و فقیر، اقدامات حمایتی از آنها انجام می‌پذیرد.
متأسفانه در ایران همه به یک اندازه یارانه نقدی دریافت می‌کنند چه آنهایی که دارا هستند و چه آنهایی که فقیر و لذا با این شیوه قطعاً هدررفت منابع اتفاق می‌افتد و نه تنها کمکی به رفع فقر نمی‌شود بلکه فرصت‌های توسعه اقتصادی از بین خواهد رفت؛ پس بهتر است دولت در دهک‌بندی‌ها اصلاحاتی را انجام و طبقات واقعاً فقیر و ضعیف را مورد حمایت خود قرار دهد و به جای ریخت‌وپاش، یارانه‌ها را صرف ساخت بنگاه‌های اقتصادی و ارتقای بهداشت، درمان و آموزش و توانمند کردن افراد سازد.
بیشتر بخوانید: